Express Saving and Credit Cooperative Society Ltd.

संयमित सदस्य र जिम्मेवार व्यवस्थापन 2024-02-15 देखि 2024-06-15

नेपाल बचत तथा ऋण केन्द्रीय सहकारी संघ लि. (नेफ्स्कून) को आयोजना र नेफ्स्कून साकोस म्यानेजर्स क्लबको व्यवस्थापनमा देशभरका ४५० भन्दा बढि सहकारी संस्थाका साकोस व्यवस्थापन प्रमुखहरूको सहभागितामा साकोसका व्यवस्थापन प्रमुखहरुको राष्ट्रिय गोष्ठी सम्पन्न भएको छ । फागुन २४ र २५ गते काठमाडौंको द होटल सोल्टीमा आयोजित गोष्ठी'Technology Based Services and Governance: Responsible Management for Sustainable SACCOS & Image Building'  विषयमा केन्द्रित रही भव्यरुपमा सम्पन्न भएसँगै हामी सहकारी सम्बद्ध सहकारीकर्मीहरुले ११ बुँदे साझा संकल्प सहित सहकारीमा शुसासन, जिम्मेवारी र जवाफदेहिताको थप गहनताबोध गरेका छौं । 

प्रतिनिधि सभाका सभामुख देवराज घिमिरेको प्रमुख आतिथ्यतामा सहकारी मन्त्रालयका सचिव, सहकारी विभागका राजिष्ट्रार, उप–रजिष्ट्रार, अन्तर्राष्ट्रिय सहकारी विज्ञहरु, राष्ट्रिय तहका विज्ञ ब्यक्तित्वहरु, विषयगत स्रोत ब्यक्तिहरुको गहन भूमिका र प्रस्तुतीकरणले सहकारीको महत्व र उद्देश्यमा थप उजागर पार्दै ब्यबस्थापन प्रमुखहरुको दायित्व र भूमिकालाई अझ थप प्रष्ट्र पारेको थियो । नेपाल जस्तो विकासोन्मुख देशमा सहकारीको महत्व र आवश्यकता माथि सबै विषय विज्ञहरुको एकरुपता थियो । साथै अबका दिनमा सहकारीकर्मीहरुले पनि सहकारीको मर्म र भावनालाई आत्मसात गर्दै सहकारीका सिद्धान्त बमोजिम काम, कार्य गर्नबाट विचलित हुनु हुँदैन भन्नेमा केन्द्रित थियो । 

हालको दिनमा देखिएको समस्या सहकारीको मात्र नभै समग्र देशको आर्थिक संकुचनको प्रभाव पनि हो भन्नेमा वक्ताहरुको तथ्याङ्कले प्रस्ट्याएको थियो । एकैचोटी क्यास विथड्रको लागि बैंकमा ग्राहकको लाईन लाग्ने हो भने शायद मै हुँ भन्ने कर्मसियल बैंकले पनि बचत फिर्ता दिन सक्तैनन् । चाडवाड तथा स्थिति प्रतिकुल अवस्थामा हुँदा बैंकहरुले ५ लाख पनि विथड्र नदिएको दृष्टान्त हाम्रा अनुभूतिमा छन् । आज सहकारीलाई चारैतिरबाट आक्रमण भएको छ । यस्तो अवस्थामा पहिल्यै समस्याको संघारमा टेकिसकेका सहकारी संस्थाले कसरी समस्याको सामना गरुन ? जसको फलस्वरुप एकपछि अर्को समस्या उल्जदै गयो जसको नकारात्मक प्रवाभ राम्रै र सुसंगठित संस्थाहरुमा समेत देखिन थाल्यो । समस्या थियो सहकारीका सदस्यहरुको दिमागमा उब्जिएको सहकारी माथिको विश्वास र खस्कदै गएको छविको । केहि सहकारीका सञ्चालकहरुले जानेर नजानेर गल्ती कमीकमजोरी गर्नुभएको पाईएको छ, जुन उहाँहरुले सच्याउँनै पर्छ, भुक्तान गर्नै पर्छ तर यसो भन्दैमा सबै सहकारी संस्था तथा सहकारी अभियानलाई नै एउटै डालोमा राखेर तुलना गर्न मिल्दैन । यि र यस्ता  घटना सहकारी अभियानका लागि अत्यन्तै दुःखदायी परिदृष्यहरु हुन् जसबाट समग्र अभियानले सिक्दै र बुझ्दै आफुलाई समायानुकुल सुदृढ बनाउँदै जानुपर्छ । 

आजका दिनका केहि हातमा गन्न सकिने सहकारीहरुको गतिविधि तथा छरिएका समस्याहरुले गर्दा समग्र सहकारी अभियानमा बाछिटा परेको छ । सहकारीको विश्वास र छविमा ठुलो आँच आएको छ । ठूला र राम्रा भनेर चिनिने सहकारीहरुलाई पनि सहकरी अभियानमा धमिलिदै गएको छविले प्रतिकुल प्रभाव परेको छ । त्यसैले सबै सहकारीकर्मीहरुले एकजुट भएर सहकारीको विश्वास र छविमा सुधार ल्याउँन तन मनले प्रयास गर्नुपर्छ । भए गरेका कमीकमजोरीलाई आत्मसात गरेर संस्थालाई सुशासन योग्य बनाई आवद्ध सदस्यहरुलाई हाम्रा काम कुराले विश्वस्त बनाउँन सक्नुपर्छ । गलत गर्नु हुँदैन तर विगतका कार्यगत कमीकमजोरीलाई आत्मसात गरि आजैबाट सुर्धान प्रयास गर्नुपर्छ किनकी हिजोको दिन जस्तो आज छैन र आजको दिन जस्तो भोली रहने पनि छैन । प्रकृतीको सत्य जस्तै दिन पछि रात आउँछ र रात पछि दिन । अब फेरी सहकारीमा र्मिमिरे उज्यालो सहितको रमाईलो घमाईलो दिन आउँनेछ । जहाँ सबै सहकारीकर्मी र आवद्ध सदस्यहरु खुशी हुनेछन् । 

अबका दिनमा सबै सहकारी संस्थाका अध्यक्ष लगायतका सञ्चालक समिति, उपसमितिहरु र ब्यबस्थापकज्यूहरुले सदस्यहरुले हामीलाई विश्वास गरेर दिनुभएको हाम्रो जिम्मेवारी र भूमिकामा हामी चुक्ने छैनौ, जिम्मेवारी र भूमिकाको आधारमा हामी हाम्रा समस्त सदस्यज्यूहरुको बचतको पूर्णरुपमा ब्यक्तिगत तथा संस्थागत जिम्मेवारी लिन्छौ र ऋणको कारोबार गर्ने सदस्यज्यूहरुले पनि सदस्यको बचतको अंशबाट हामीले संस्थाबाट लिएको ऋण जस्तोसुकै परिस्थितिमा पनि इमान्दारिताका साथ भुक्तानी गर्नेछौ भन्नेमा प्रतिबद्ध हुनुपर्छ । संस्था र सदस्यज्यूहरुको बीचमा बढ्न गएको दुरीलाई विश्वास र सद्भावको माध्यमबाट दुरी शुन्य गर्नुपर्दछ । एउटा सहकारी संस्थाको लागि सदस्य त्यो सहकारीको ग्राहक हैन पारिवारिक सदस्य हो भने एउटा सदस्यको लागि आबद्ध सहकारी संस्था कुनै निकाय हैन, घर हो । यत्ति धेरै सुमधुर र नजिकको सम्बन्ध छ की सहकारी र सदस्यमा जुन अन्य कहि हुनै सक्तैन । त्यसैले त सहाकारीका आवद्ध ब्यक्तिहरुलाई अरुले जस्तो क्लाईन्ट नभनी र सदस्यको रुपमा नामाकारण गरि जिम्मेवारी र भूमिका दिईएको छ । जसलाई पछिल्ला समयहरुमा कहिकतैबाट अपभ्रंश गर्ने प्रयास भएको छ । जसमा सहकारी र सम्बद्ध सदस्य सर्तक रहनु जरुरी छ र आफ्नो संस्था प्रति विश्वस्त रहि आफ्ना बचत तथा ऋणका कारोबारहरु निर्धक्कले गर्नुपर्दछ । किनकी संस्था तपाईको पनि हो र तपाई संस्थाको एक जिम्मेवार सदस्य हो जसले भोली अध्यक्ष बन्ने हैसियत राख्नुहुन्छ ।  

हामी कसैले पनि भूल्नु हुँदैन, नेपालको सन्र्दभमा सहकारीको महत्व, भूमिका र योगदानलाई । केहि धनाढ्य वर्गलाई लाग्न सक्छ, यस्ता ताल न बेतालका सहकारीहरु । तर राज्यले समेत तीन खम्बे अर्थनीतिमा एक खम्बाको रुपमा सहकारीलाई स्थापित गरेर यसको महत्व र आवश्यकतालाई प्रस्ट्याएको छ । सहकारी त्यो आधार स्तम्भ हो जसले ती गरिब दुःखीहरुको घाउहरुमा मल्हम लगाएको छ । साना साना त्यसै खर्च भएर जाने १०–२० रुपैयाँका अंशहरुलाई सदस्यहरुको घरदैलौमा नै पुगेर सेवा दिई संकलन गरेर ल्याई पूँजी निर्माणको रुपमा विकास गरेको छ । सो बचतलाई आवश्यक परेका सदस्यहरुलाई नै कर्जाको रुपमा परिचालन गरि सदस्यहरुलाई सानो तिनो ब्यापार गर्न, उद्यम गर्न प्रेरित गरेको छ । बस् आकार र भूमिकामा उमेर अनुसार परिर्वतन भयो होला । समयक्रम सँगै सबै ठुला भए, राम्रा भए । सदस्य पनि संस्था पनि । कार्यसञ्चालनका दौरानमा केही स्वार्थ समुहरुको नीजि स्वार्थ, राज्यका नीतिगत तथा आर्थिक संरचना लगायतका विभिन्न प्रभावहरुले गर्दा केहि सहकारीहरुले बाटो विराए । जसको कारण विस्तारै समस्याको सृजना हुन पुग्यो । हालको परिप्रेक्ष्यमा त अन्य कारणहरुको तुलनामा विश्वमा नै देखिएको आर्थिक मन्दी, देशको आर्थिक संकूचन, ब्यापार ब्यबसायमा आएको गिरावट, मानिसहरुको आयमा भएको कमीले क्रयशक्तिमा पारेको प्रभाव, कर्जा कारोबार गर्ने सदस्यहरुको कारोबारमा आएको गिरावट आदि विभिन्न कारणहरुले गर्दा कर्जा भूक्तानीमा परेको कठिनाई, नकारात्मक समाचारको शिर्षक, सामाजिक सञ्जालको दुरुपयोग आदिको कारण चक्रियरुपमा एक अर्काका आर्थिक क्रियाक्लापहरु प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष रुपमा सबैलाई असर पर्यो, जसको फलस्वरुप सामान्य मानिसहरुको दैनिकीको साथमा वित्त, सहकारी, बैंक र राज्य सबैलाई आ–आफ्नो प्रकृति अनुरुपको नकारात्मक असर देखापर्यो । बैंकको ब्याजदर बढ्दा ऋणि तथा ब्यबसायीहरुको ऋण भूक्तानीमा प्रत्यक्ष असर पर्यो भने बढ्दो मुद्रास्फितीको कारण बाह्य क्रय, विक्रय तथा भुक्तानी सन्तुलनमा प्रतिकुल असर पर्न विकास निर्माणका कार्यमा प्रभाव पर्न गै सर्वसाधारणको जिवनस्त्तरमा नै प्रतिकुल प्रवाभ पर्न गएको कुरालाई पनि हामीले विर्सनु हुन्न । यस्तो अवस्थामा सबैभन्दा पहिला सदस्यज्यूहरुमा संयमताको जरुरी छ भने राज्य, सहकारी संघहरु तथा पत्रकार मित्रहरुबाट सकारात्मक सन्देश सहितको सूचना सम्प्रेषणको अत्यन्त महत्वपूर्ण भूमिका रहन्छ । 
 
हाम्रो मानसिकता के छ भने नकारात्मक शिर्षकको पछाडि धेरै लाग्ने, सोहि शिर्षकको आधारमा आफ्नो धारणा बनाउने र शिर्षक लेख्नेहरुले पनि भ्यूअर्सको संख्या बृद्धिको लागि सकारात्मक पाटोलाई छोपेर नकारात्मक शब्दसंयोजन गर्ने । यदि हामी सबै सकारात्मक भएर सोच्ने हो भने धेरै नकारात्मक पाटाहरु पनि सहज ढंगबाट सम्पन्न हुनेछन् । त्यसैले सकारात्मक सोचौ, सकारात्मक बनौ यो मेरो अपिल हो । सहकारी संस्थाहरु सबै नराम्रा छैनन् र नकारात्मक शिर्षकले विम्बित गरेको जस्तो भागेका पनि होईनन् र कोहि कतै भाग्न सक्ने अवस्था पनि छैन, किनकी विद्यमान ऐन कानुनले सञ्चालकहरु, ब्यबस्थापक लगायतलाई आफ्नो जिम्मेवारी र भूमिकाबाट उम्कन सक्ने ठाउँ कही छोडेको पनि छैन । स्थानीयस्त्तरमा सञ्चालित सहकारीले बदमासी गर्न सक्ने अवस्था नै अत्यन्त न्यून हुन्छ किनकी ति सञ्चालक, ब्यबस्थापक पनि त्यहि समाजको एक जिम्मेवार र परिचित अनुहारहरु हुन् । त्यसैले असान्दर्भिक लेनदेनको प्रभावमा नपरी सुझेर बुझेर कारोबार गरांै तपाई आवद्ध सहकारी संस्था तपाईको नै हो । कसैले नराम्रो भन्यो भन्दैमा त्यसको प्रभावमा नपरी आफै सहकारी संस्थामा गएर बुझौ, ब्यबस्थापनसँग जिम्मेवारी सहितको कुरा गरौं अनि आफ्नो स्व–विवेकले निर्णय लिऔं । स्वतन्त्र ढंगले सदस्य बन्ने, बचत राख्ने, झिक्ने र कारोबार गर्ने तपाईको नैसर्गिक अधिकार हो । 

अन्तमा म यति महत्वपूर्ण कार्यक्रम संयोजन गरि सम्पन्न गर्नुहुने नेफ्स्कून परिवार र सो कार्यक्रममा आएर आफ्नो महत्वपूर्ण कार्यपत्र प्रस्तुत गर्नुहुने राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय ब्यक्ति ब्यक्तित्वलाई हार्दिक आभार प्रकट गर्दै हामीहरु सबैको यो साझा चौतारी सहकारीलाई समस्या रहित बनाउँदै अझै सबल र सुदृढ बनाउँदै लैजानको लागि हातेमालो गर्न सबै सरोकारवाला वर्गहरु, सदस्यज्यूहरु, सञ्चालकज्यूहरु र ब्यबस्थापकज्यूहरुलाई हार्दिक अनुरोध गर्दछु । एउटै आगनमा धेरैलाई अटाएर आफ्नोपन दिनसक्ने एकमात्र सदस्यहरुको आफ्नो संस्था सहकारी नै हो जुन सदस्यका दुःख सुखका सहयात्री हुन् । 

किन गलत भाष्य निर्माण गरिदैछ सहकारीको ? 2024-02-15 देखि 2024-05-15

आज आम मानिस र सरकारको चासोको विषय बनेको सहकारी, के साच्चै प्रचार प्रसारमा आए जस्तै ठग नै हो त ? ६५ वर्ष अघिबाट हर घर घरको दुःख सुखको सहयात्री बनेको सहकारी अभियान विगत दुई वर्ष अगाडिबाट मात्रै किन बद्नाम हुन थालेको होला ? के सबै सहकारी संस्थाहरु ठग्न र लुट्नको लागि नै स्थापना भएका थिए त ? शायद पक्कै पनि यस्तो होइन होला । समस्या र जटिलताहरु नभएको त्यस्तो कुनै क्षेत्र छ र ? रामराज्य कहीतकै छ त ? राजनीति, प्रशासन, न्याय, स्वास्थ्य, नीजि आदि सबै क्षेत्रमा कही न कही के न केही समस्या र असमन्जस्यताहरु रहेका छन् । तर पछिल्लो समय घरघरको आर्थिक, सामाजिक र साँस्कृतिक रुपान्तरणको सरल र सहज माध्यम बनेको सहकारी क्षेत्र बदनाम हुन पुगेको छ । के यत्तिको बदनाम हुनु/गर्नु जरुरी थियो त ? के यो प्रचारबाजीबाट आम मानिसले आर्थिक र सामाजिकरुपमा सुरक्षित महशुस गरी लाभ लिए त ?

यी र यस्ता विषयहरु आज चर्चा र बहसमा छन् । त्यसो भए सहकारीमा यसरी विकराल समस्या किन आयो त ? यो सबैले बुझ्नु र विलेश्षण गर्नु पर्ने विषय भएको छ । विश्लेषणको मुलभूत सारलाई लिने हो भने यसमा हामी राज्य र नागरिक दुवै पक्ष जिम्मेवार र दोषी छौ । सहकारी दर्तादेखि कानुन निर्माणसम्म राज्यका कमजोरीहरु देखिन्छन् भने आम नागरिकको बचतको जिम्मेवारी लिएर कानुनतः संस्था संचालनमा संचालकहरु कमजोर र दोषी रहेका देखिन्छन् । राज्यले बेला बेलामा विना विश्लेषण, अवश्थाको विचारै नगरी लागु गर्ने नियम कानुनको कारण पनि आम मानिस लगाएत संस्थाहरु अप्ठेरोमा परेका देखिन्छन् । कमजोरी र दोषहरु समय सापेक्ष सबैले सुधार्दै र सच्याउँदै जानु हाम्रो कर्तब्य हो । 

सहकारीमा समस्या सृजना हुनुमा निम्न कारणहरु हुन सक्दछन्:
१. मनमौजी संचालकहरु: सहकारी संस्थाहरुका संचालकहरुले आफ्नो जिम्मेवारी र कर्तब्यलाई भूलेर आफु खुशी काम, क्रियाक्लापहरु संचालन गर्दा पहिलो नम्बरमा समस्या शुरु भएको महशुस गर्न सकिन्छ । 

२. ऋणीसदस्यले समयमा ऋण नतिर्नुः केहि ऋणी सदस्यहरुले साँच्चिकै समस्या परेर नै ऋण तिर्न सकेका छैनन् भने धेरै सदस्यले सहकारीलाई हेपेर, के नै गर्न सक्छर ? संस्थालाई त्यत्तिकै कुरा गरेको भरमा नै १–२ वर्ष त हल्लाईदिई हाल्छु नी...बरु संस्था डुब्न लागेको हल्ला फैलाईदिऊ...न ऋण नै तिर्नु पर्दैन की, पछि देखा जएगा... आदि भनेर बैंकको ऋणको साँवा ब्याज जसरी नी तिर्ने तर सहकारीको भने सडकमा कार चढेर फुर्ती लाएर हिडे पनि लाज पचाएर हेपेर समयमा ऋण नतिर्ने प्रबृतिले गर्दा पनि सहकारीलाई समस्यामा धकेल्दै लगेको हो । 

३. समय सापेक्ष कानुन निर्माणको अभाव र सरकारी वेवास्ताः सहकारी मैत्री, अभियानलाई परिस्कृत गर्ने ढंगबाट कानुनको निमार्ण र कार्ययोजना नबन्नु पनि समस्या निम्त्याउँने माध्यम बनेको छ । समयमा सहकारी ऐन २०७४ ले तोके बमोजिमका कानुनलाई कार्यान्वयनमा ल्याउन नसक्नु । जस्तोकी, कर्जा सुचना केन्द्रको स्थापना, कर्जा असुली न्याधिकरण गठन आदि र सरकार सहकारी प्रति अनादर भै एक सदस्य एक सहकारी जस्ता सहकारी र सहकारीतालाई संकुचित पार्ने जस्ता ऐन नियम बनाई खुम्च्याउन क्रियाशिल रहेको देखिन्छ । जसको कारण कुनै समयमा केहि सहकारी संस्थाहरुको मात्र एकाधिकार बढ्न गई सदस्य स्वतन्त्रता समाप्त हुने खतरा बढ्न सक्छ । बरु यसको सट्टा सरकारले कर्जा सुचना केन्द्रलाई अनिवार्य लागु गरि सदस्य स्वतन्त्रतालाई खुल्ला छोडिदिएको भए, संस्था छनौट देखि ऋण लगानीमा संस्था र सदस्य दुवैको समान पहुँच रहि कर्जा र संस्था दुरुपयोग नियन्त्रणमा सघाउँ पुग्ने थियो की !    

४. सन्दर्भ ब्याजदरः सरकारले २०७५/०७६ देखि सहकारीलाई बाध्यात्मक सन्र्दभ ब्याजदर लागु ग¥यो जसको कारणले गर्दा प्रतिस्पर्धात्मक बजारमा समय सापेक्ष स्वचालित ब्याजदर लागु हुन पाएन, सहकारीहरु साँघुरो घेरामा बाँधिए भने बैंकहरुले आर्थिक संकुचनको बेलामा सहकारीको भन्दा बढि ब्याज दिएर बचतहरु आफु तर्फ खिचे भने यहि बेलामा केहि सहकारी संस्थाहरुले सन्दर्भ ब्याजदर र यसको दायरालाई नाघेर अधिक ब्याजदरमा बचत रोक्ने वा खिच्ने काम गर्न थाले जसको प्रभाव स्वरुप देशमै आएको आर्थिक मन्दिको कारण केहि समय पछाडी नै केहि सहकारी संस्थाहरुमा बचत फिर्ताको दबाव बढ्न थाल्यो फलस्वरुप ति संस्था समस्यामा देखिन थाले ।  

५. प्रचार, प्रसार र समाचारः सहकारीका समस्याहरुलाई यसरी प्रचार प्रसार र समाचारको हेडलाइन बनाइन्छ की, अब सबै सहकारी संस्थाहरु डुब्छन्, सबै भाग्छन् । जसको कारण आम मानिसमा अधिक डर त्रास सृजना हुन्छ र आवश्यता नभएपनि सबै सदस्य बचत फिर्ता लिन लाइनमा लाग्छन् । यस्तो अवस्थामा सहकारीहरुले सबैको बचत एकमुष्ट वा मागेको समयमा फिर्ता गर्न सक्दैनन र अनन्त दबाव थेग्न नसकेर भाग्ने र लुक्ने अवस्थामा पुग्छन् । विगतमा पनि यस्तो घटना भएका छन् । यद्यपि, उनीहरुले जतिसुकै ब्याजदरमा बचत संकलन गरेको भए पनि बचत कर्ताको पैसा खाउँला, वा भागौला भनेर पक्कै पनि बचत संकलन गरेका थिएनन् र होइनन् होला ।

६.तरलता ब्यबस्थापन र बचत संकट समस्याः शायद तरलता ब्यबस्थापन पनि एउटा समस्या हुन सक्छ तर यो मात्रै सबै चाहि होइन । किनकी मानौ कुनै राम्रो सहकारी संस्था वा बैंकले नियमानुसार तरलता १५/२०% नै मेन्टेन गरेको छ र बाँकी बचत नियमानुसार नै लगानी पनि गरेको छ तर विविध कारणले बचतकर्ताहरु आतंकित भएर एकमुष्ठ आफ्नो बचत फिर्ता लिन आउँनु भयो भने, त्यो संस्था वा बैंकले बतचकर्तासंग लिएको शतप्रतिसत बचत रकम कसरी फिर्ता गर्न सक्छ ? जब की ८०% बचत त ऋण लगानी गरेको छ र त्यहि ऋणबाट प्राप्त हुने ब्याज आम्दानीले संस्था संचालन, बचतकर्तालाई ब्याज भूक्तानी सबै गरेको हुन्छ तर सबैजना आवश्यक हुने वा नहुनेले एकाएक फिर्ता लिन आएपछि कुन संस्था वा बैंकले शतप्रतिसत बचत फिर्ता गर्न सक्छ ? त्यस्तै ऋणी सदस्यहरुले पनि विविध कारणहरुले गर्दा समयमा ऋण तिर्न बुझाउँन सक्नुभएको छैन । बरु मनमौजी गर्ने संचालक, ब्यबस्थापक बाहेक संस्थालाई मुझेर नकारात्मक समाचार संप्रेशण नभएको भए, सदस्यहरु आतंकित हुने थिएनन् र हल्लाखल्लाको सट्टा नियामक निकायमा संचालक, ब्यबस्थापक माथी कारबाहीको लागि उजुरी गरेर प्रकृयागत कारबाहीमा गएको भए संचालक ब्यबस्थापकलाई कारबाही भई विशेष साधारणसभा द्धारा सदस्य मार्फत नै संस्था संचालन भई बचतकर्ताहरु लाईन लाग्ने स्थिती नआउँने कारणले संस्था चक्रिय आधारमा सदस्यहरुको मातहतमा संचालन भई दोषी माथी अहिले जे कारबाही भयो त्यहि कारबाही कानुन अनुसार हुन्थ्यो र संस्था सदस्यहरुको सहभागितामा सुचारु चल्ने हुँदा दोषीलाई कारबाही भई बचतकर्ताको बचत डुब्ने वा अप्ठ्यारोमा पर्ने अवश्था अलि आउने थिएन होला की !   

७. केही समस्याग्रस्त सहकारीहरुः यसमा ७ वटा कुराहरुले प्रभाव पारेको हुनसक्छन् । १. सहकारीका मुलभूत सिद्धान्तहरुलाई परिपालना नगर्नु .गलत संचालनको अभ्यास गर्नु . नियमानुसारको ब्याजदर लेनदेन नगर्नु ४. सदस्यलाईमात्र लगानी गर्नुपर्नेमा आफ्नै ब्यबसाय र लाभमा सरिक हुनेगरि पूँजी परिचालन गर्नु ५. एकाएक परिवर्तन भएको नियम र आर्थिक मन्दीको कारणले विभिन्न क्षेत्रमा आएको ब्यबसायिक गिरावटको कारण क्रय विक्रय लगाएत भूक्तानीमा परेको प्रतिकुल प्रभाव .ऋणीहरुले समयमा ऋण भूक्तान नगरी आफुले लिएको ऋण तिर्नु पर्दैन की भन्ने आशयले समाजमा, भिडभाड, चियापसल लगाएतमा अनावश्यक हल्ला फिजाउँनु ७.समाजमा पर्न सक्ने नकारात्मक प्रवाभ र आम मानिसको जनजिवनलाई वास्ता नगरी विभिन्न प्रकारका सहकारीलाई हानी नोक्सानी पुग्ने गरि समाचार तथा त्यस्ता प्रकारका सामाग्रीहरुको प्रकाशन तथा प्रशारण गर्नुका साथै सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ताहरुले पनि अभियान विपरितका अर्नगर्ल पोष्टहरु गर्नु आदि सहकारीलाई समस्यामा ल्याउने माध्यमहरु हुन् ।

८.सदस्य शिक्षा र अपनत्वको कमीः सहकारी शिक्षा र सदस्यहरुलाई संस्था प्रति विश्वासको वातावरण बनाई अपनत्वको सृजना गराउने काममा कमी भएको कारण पनि समस्यालाई उकास्न मलजल पुगेको छ । 

९. पिडित सदस्यहरुः सहकारीकै कारण पिडित सदस्यहरुले तथा उहाँहरुका आफन्त साथीभाईहरुले शायदै अब सहकारीलाई विश्वास गर्नुहुन्छ होला ! किनकी उहाँहरुको आफ्नो जिवनको आधार खाई नखाई जम्मा आफ्नो दुःखको कमाई, बुढेसकालको साहारा, औषधी उपचारको साधन बचत संकटमा परको छ । तर मेरो बुझाईमा तपाईहरुको बचत फिर्ता हुन समय लाग्ला डुब्न चाहि डुब्दैन किनकी सरकारले संचालक, ब्यबस्थापकलाई कारबाही गरेर, जयाजेथा रोक्का राखेर, ऋण नतिर्ने ऋणीहरुसँग साँवा, ब्याज, हर्जना असुल उपर गरेर, सम्पत्ति बेच विखन आदि कार्य गरेर भए पनि सदस्यको बचत फिर्ता गर्ने प्रयत्न गर्छ जसको लागि केहि समय पर्खनु पर्दछ । तर अब सदस्यज्यूहरुले पनि के बुझ्नु पर्यो भने संस्थाको संचालन गतिविधि, संचालक ब्यबस्थापक चिन्ने, जिम्मेवारी जवाफदेहिता सहितका कुरा गर्ने, संस्थागत क्रियाकलापमा भाग लिने, असान्दर्भिक ब्याजदरको लोभमा नपर्ने र संस्थामा बेलाबेलामा आवतजावत गर्ने लगाएत कार्यमा आफ्नो सहभागिता बृद्धि गर्नुभयो भने संस्था र सदस्यको विचमा सामिप्यता बढ्न गई संस्था र सदस्य दुवैलाई लाभ सृजना गर्न मद्दत गर्दछ ।    
 

सहकारीको महत्व र सदस्यको संलग्नतालाई कसरी संस्थागत गर्ने त ?
आज सहकारी विनाको समाज कल्पना गर्न पनि गाह्रो महसुस हुन्छ । सहकारीमार्फत ५ खर्ब बराबर पूँजी परिचालन भई निम्न र मध्यम वर्गहरुले लाभ लिईरहेका छन् । त्यसैले त सहकारी देशकै आर्थिक र सामाजिक रुपान्तरणमा आधार स्तम्भ बन्न सफल भएको छ । राज्यलाई पनि सहकारीले कर, रोजगार र ब्यबसाय विस्तारको क्षेत्रमा ठुलो योगदान गरेको छ । राज्यले प्रत्यक्ष सहभागी भएर गर्न नसक्ने धेरै काम र क्षेत्रमा सहकारी प्रत्यक्ष संलग्न रही समाज र राज्यलाई योगदान गरेको छ त्यसैले त सहकारीलाई राज्यको तीन खम्बा मध्यमा एक खम्बाको रुपमा चित्रण गर्दै महत्व दिइएको हो । सहकारी ती सम्पूर्ण निम्न तथा मध्यम वर्गीय परिवारको आर्थिक, सामाजिक र साँस्कृतिक सहभागिताको साझा थलो हो जहाँ सबैले आफ्नो समान हैसियतका साथ प्रतिनिधित्व गर्न सक्दछन् ।

सहकारी एउटा त्यस्तो संस्था हो जसले आफ्ना प्रत्येक सदस्यहरुको समस्यालाई आत्मसात गरि समाधानको उपाय सुल्झाउने प्रयत्न गर्दछ । प्रत्येक सदस्य त्यो संस्थाको परिवारको सदस्य हो । यो अवस्था सहकारी अभियानको लागि टर्निङ्ग प्वाइन्ट पनि हो । जहाँबाट सहकारी अभियानले नयाँ गति र कार्यदिशा तय गर्नेछ । संस्था र सदस्य अनि सदस्य र संस्थाको विचमा पहिचान कायम भएको छ । र सहकारी अभियानको नेतृत्व तहले यो पनि सदस्यहरुको माझमा बुझाउँन नसकेको हो की जस्तो लाग्दछ -वास्तवमा सहकारीका सदस्यहरु अन्य निकायमा भन्दा सहकारी कारोबारमा सुरक्षित हुन्छन् भन्ने कुरा । किनकि, सहकारीका संचालकले बद्मासी गरेमा वा दुरुपयोग गरेमा कानुनत् पूर्ण जिम्मेवार भई कारबाहीको साथमा आफ्नो जायजेथाबाट समेत बचतकर्ताको दायित्व भूक्तान गर्नुपर्ने हुन्छ र यसमा कुनै छुट छैन । त्यसैले तपाईहरु ढुक्क भएर आफु अनकुल सहकारीमा कारोबार गर्नुस् भनेर विश्वस्त पार्न अभियान नेतृत्वले सकेको छैन र अब जिम्मेवारीसहित सदस्यलाई ढुक्क हुने वातावरणको सृजना सम्पूर्ण सहकारीकर्मी तथा अभियानले गर्नुपर्दछ ।    

अब सहकारीका समस्या पहिचान भएका छन् । विशेषत, सहकारी समस्याका २ वटा प्रमुख कारण रहेका छन् । १. आन्तिरिक २. बाह्य । आन्तरिक कारण संस्था आफैले पहिचान गरि सुर्धान सक्छ तर बाह्य कारणमा सरकार तथा अन्य सरोकारवाला निकायहरु रहेका छन् जसको लागि अभियानको नेतृत्व तहले बहस पैरवी गर्नु अति नै जरुरी भैसकेको छ । हालको विद्यमान समस्याहरु पनि विशेषगरी बाह्य तत्व र तहहरुबाट नै सृजना भएका हुन् भन्ने लाग्छ । आन्तिरिक रुपमा सहकारी संस्थाका संचालक, ब्यबस्थापक र कर्मचारी सबैले विद्यमान समस्यासँग अनुभूत हुँदै अब के गर्नु हुन्छ ? के गर्न हुँदैन ? सुर्धार्नु पर्ने र परिपालना गर्नुपर्ने कुराहरु के हुन् आदि नजिकबाट नियाली बुझिसकेका छन् र सहकारीमा संलग्न सदस्यहरुले पनि समस्यालाई नजिकबाट अनुभूत गरी अनावश्यक हो–हल्ला, टिकाटिप्पणी र समाचारको पछि लाग्दा आफै अप्ठेरोमा परिने रहेछ भन्ने कुराको ध्यान दिदै संस्थामा आफ्नो सहभागिताको आधारमा के–कस्तो हो ? ब्याजदरको लेनदेन तथा संचालन पद्धति नियमानुसार छ छैन आदि बुझेर कारोबार गर्ने हुँदा अबको सहकारी अभियान शुद्धिकरण भै अन्ततः राम्रो र बलियो भएर अगाडी बढ्न सक्छ भन्ने विश्वास ब्यक्त गर्न सकिन्छ । त्यसैले अब आकारमा ठुलो भन्दा पनि सदस्य सुरक्षण र गुणस्त्तरमा ध्यान दिई संस्थालाई कानुन र नियमानुसार संचालन प्रकृयामा विशेष जोड दिनु आवश्यक छ । तबमात्र सहकारीको महत्व र सदस्यको संलग्नता संस्थागत हुँदै जान्छ । 

सरसर्ती अहिलेका अवस्थालाई हेरौ त, केही एकाध सहकारी संस्थामा आएको समस्या र सो को कारणले अभियानमा पारेको नकारात्मक प्रभावको कारण संचालित राम्रै सहकारी संस्थाहरुबाट पनि सदस्यहरुले सामान्य अवस्थामा जसरी कारोबार लेनदेनको सुविधा पाउँन सकेका छैनन् किनकी सहकारी संस्थालाई पनि आफ्नो साख र विश्वास कायम गर्नु छ भने ऋण लिन चाहने साना मझौला उद्योग ब्यबसाय संचालन गर्ने सदस्यहरुले सहजरुपमा ऋण नपाउँदा ब्यबसायिक चक्र धरापमा परेको छ, खरखाँचो ऋण चलाउँन नपाउँदा घरायसी र सामाजिक जनजीवन प्रवाभित भएको छ, लेनदेन सुचारु रुपमा संचालन नहँदा वित्तियचक्र नै रोकिएको अवस्थामा छ र यही अवस्थामा सहकारी सुचारु ढंगले संचालन भएको भए वित्तियचक्र सुचारु ढंगबाट सचालन भई सामान्यमात्रामा भएपनि मानिसहरुको जनजीवन तथा लेनदेन सहज हुनेथियो र आर्थिकमन्दीको प्रवाभ पनि कम पर्ने थियो होला । आज सदस्यहरुबाट समेत यि र यस्ता कुराहरुको विचार विर्मश भै सबैले आ–आफ्नो ठाउँबाट बुझ्ने र जिम्मेवारी महशुस गर्न थालेको अनुभूति हुन्छ ।  

त्यसैले अन्त्यमा, राष्ट्रको चौथो अंगको रुपमा रही देशको विभिन्न कालखण्डमा अत्यन्त महत्वपूर्ण भूमिका र योगदान पुर्याउने पत्रकारिता जगतले फेरी एकपटक सहकारी अभियानलाई संरक्षण गर्नको खातिर आफ्नो कलम र सीप उपयोग गर्नुपर्ने देखिन्छ । किनकि, पत्रकार एवम् आमसञ्चारकर्मीहरुको सकारात्मक सूचना तथा समाचार संप्रेषण सहकारी अभियानको लागि यो अवस्थामा अमृत सरह नै हो । तपाईहरुको सकारात्मक समाचार र पृष्ठपोषणले योे समाज, देश र परिवेशलाई सुध्रन र सच्चिन अहम् भूमिका खेल्दछ । जसको लागि म सम्पूर्ण विद्धत पत्रकार बर्गमा हार्दिक अनुरोध समेत गर्दछु । 

FINANCIAL REPORT TILL MAGH 2080 2024-02-15 देखि 2024-03-15

FINANCIAL REPORT TILL MAGH 2080

ब्याज दर परिवर्तन सम्बन्धमा 2024-02-07 देखि 2024-03-07

ब्याज दर परिवर्तन सम्बन्धमा

शुभकामना तथा बिदा सम्बन्धमा 2024-01-14 देखि 2024-01-15

शुभकामना तथा बिदा सम्बन्धमा

शुभकामना तथा बिदा सम्बन्धमा 2024-01-11 देखि 2024-01-12

शुभकामना तथा बिदा सम्बन्धमा